Tầm nhìn chiến lược

Trong khuôn khổ chuyến thăm Vương quốc Anh vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã dự buổi tọa đàm với các chuyên gia công nghệ hàng đầu của Anh và thế giới về trí tuệ nhân tạo (AI) và chip bán dẫn. Sau khi lắng nghe ý kiến từ các chuyên gia, Tổng Bí thư bày tỏ mong muốn trong thời gian tới, các chuyên gia tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Việt Nam phát triển về AI nói riêng và khoa học công nghệ nói chung, đặc biệt trong ba lĩnh vực ưu tiên, gồm chia sẻ tri thức và kinh nghiệm trong hoạch định chiến lược AI quốc gia; phát triển hạ tầng số và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; thúc đẩy đầu tư và chuyển giao công nghệ, ứng dụng AI trong các lĩnh vực trọng điểm như y tế, nông nghiệp thông minh và giáo dục số.

Nhân dịp này, Tổng Bí thư trân trọng mời các chuyên gia, nhà khoa học trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo đến Việt Nam để có thêm nhiều thời gian trao đổi, làm việc trực tiếp với các cơ quan chức năng hoạch định, thực thi chính sách khoa học công nghệ của Việt Nam nhằm đưa những ý tưởng được chia sẻ tại toạ đàm sớm trở thành hiện thực, mang lại những mô hình hợp tác mới với nhiều giá trị mới.

Tại buổi tọa đàm với các chuyên gia công nghệ hàng đầu của Anh và thế giới về trí tuệ nhân tạo (AI) và chip bán dẫn,Tổng Bí thư Tô Lâm trân trọng mời các chuyên gia, nhà khoa học có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực khoa học công nghệ và AI đến Việt Nam - Ảnh: TTXVN

Phát triển công nghệ AI là một nhiệm vụ chiến lược trong Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị do Tổng Bí thư Tô Lâm ký ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Nghị quyết nêu rõ về việc phát triển và trọng dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết yêu cầu xây dựng một số trường, trung tâm đào tạo tiên tiến chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo. Có cơ chế đặc thù về hợp tác công tư trong đào tạo nhân lực công nghệ số. Xây dựng nền tảng giáo dục, đào tạo trực tuyến, mô hình giáo dục đại học số, nâng cao năng lực số trong xã hội. Đây được xem là yếu tố then chốt, quyết định năng lực cạnh tranh và sức bật của đất nước trong kỷ nguyên số.

Đồng thời, Nghị quyết yêu cầu ban hành các cơ chế đặc biệt để thu hút người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia quốc tế có trình độ cao về Việt Nam làm việc, sinh sống. Các chính sách ưu tiên như nhập quốc tịch, sở hữu nhà, đất, chế độ thu nhập, môi trường làm việc được thiết kế nhằm thu hút và giữ chân các nhà khoa học đầu ngành, các chuyên gia, các “tổng công trình sư” có khả năng chỉ huy, điều hành những nhiệm vụ trọng điểm quốc gia về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển trí tuệ nhân tạo.

Cùng với đó, Nghị quyết cũng đặt mục tiêu xây dựng, kết nối và phát triển mạng lưới chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế, tạo thành hệ sinh thái tri thức toàn cầu phục vụ phát triển quốc gia.

Việc Tổng Bí thư trực tiếp mời các nhà khoa học hàng đầu thế giới về AI tới Việt Nam trong chuyến thăm Vương quốc Anh vừa qua có thể nói là một trong nhiều bước đi cụ thể hóa Nghị quyết 57-NQ/TW và thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Tổng Bí thư đối với phát triển khoa học công nghệ nói chung và trí tuệ nhân tạo nói riêng. 

Hoàn thiện khung pháp lý cho kỷ nguyên công nghệ số

Trong chiến lược phát triển công nghệ AI quốc gia, hợp tác quốc tế được xem là hướng đi quan trọng để tiếp cận tri thức và kinh nghiệm toàn cầu, giúp Việt Nam nhanh chóng bắt nhịp với xu thế công nghệ mới. Cùng với đó, hàng loạt cơ chế chính sách để trí tuệ nhân tạo nói riêng, khoa học công nghệ nói chung phát triển đã và đang được hoàn thiện. 

Tầm nhìn về một Việt Nam chủ động trong kỷ nguyên AI được củng cố bằng những bước đi mang tính thể chế: xây dựng hành lang pháp lý, chuẩn hóa chính sách và tạo nền móng pháp luật cho công nghiệp công nghệ số.

Luật Công nghiệp Công nghệ số, được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2025, sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 là khung pháp lý đầu tiên của Việt Nam chuyên biệt cho ngành công nghiệp công nghệ số, bao gồm tất cả các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI), tài sản kỹ thuật số và dữ liệu.

Luật Công nghiệp Công nghệ số không chỉ mở ra khung pháp lý cho “tài sản số” – lần đầu tiên được định nghĩa rõ – mà còn thiết lập một số chính sách ưu đãi đầu tư, hỗ trợ nghiên cứu – phát triển, xây dựng hạ tầng số và nhân lực công nghệ cao.

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo đang được lấy ý kiến là một bước đi mang tính tất yếu và chiến lược trong tiến trình hoàn thiện thể chế cho nền kinh tế số. Đây không chỉ là việc ban hành thêm một đạo luật mới, mà là sự định hình khung khổ pháp lý đầu tiên dành riêng cho lĩnh vực AI – một công nghệ có khả năng tác động sâu rộng đến mọi mặt đời sống xã hội.

Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo bao gồm 9 Chương, 70 Điều (Theo Báo Điện tử Chính phủ).

Điểm đáng chú ý là dự thảo Luật được định hướng theo tinh thần “vừa đủ chặt, vừa đủ mở”: chặt để bảo đảm an toàn, đạo đức, tính minh bạch và trách nhiệm của con người trong vận hành hệ thống AI; nhưng cũng mở để khơi thông đổi mới sáng tạo, tạo không gian thử nghiệm linh hoạt cho các doanh nghiệp và nhà nghiên cứu, đặc biệt là trong phát triển hệ sinh thái AI “Make in Vietnam”.

Khi được ban hành, đạo luật này sẽ trở thành nền tảng pháp lý quan trọng giúp Việt Nam chủ động định hình tương lai AI của chính mình, thay vì chỉ là người chạy theo các tiêu chuẩn quốc tế. Nó thể hiện tầm nhìn: quản trị công nghệ không phải là rào cản, mà là “đòn bẩy thể chế” để AI phát triển an toàn, có trách nhiệm và vì con người Việt Nam.

Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, nơi thể chế pháp luật không chỉ là công cụ quản lý mà trở thành động lực phát triển. Khi tư duy quản trị được đổi mới, pháp luật trở thành chất xúc tác cho sáng tạo và đầu tư, và khi khung thể chế mở đường cho công nghệ – đó cũng là lúc Việt Nam khẳng định mình như một quốc gia số tự cường, sẵn sàng tiến bước trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Để AI thực sự trở thành động lực mới cho nền kinh tế, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, phát triển nhân lực số và tạo môi trường thử nghiệm công nghệ linh hoạt.

Trong kỷ nguyên AI, người đi nhanh hơn không phải là người sở hữu công nghệ mạnh nhất, mà là người biết biến tầm nhìn thành hành động – một cách kiên định và sáng tạo.

Hồng Quang